Γράφει η Έφη Μέφερη

Βουτηγμένο μέσα σε μια καταπράσινη όαση κι αγκαλιασμένο από πανύψηλους ευκαλύπτους, αποπνέει ηρεμία και γαλήνη. Ένα απέριττο πετρόκτιστο εκκλησάκι, το οποίο περιβάλλεται από ένα μεγάλο αυλόγυρο.  Εσωτερικά δεν διαθέτει τοιχογραφίες παρά μόνο ένα μικρό ξύλινο σκαλιστό εικονοστάσι με δύο εικόνες, της Παναγίας και του Ιησού Χρηστού να το πλαισιώνουν. Σε ειδικό εικονοστάσι, βρίσκεται η αφιερωμένη εικόνα του Αγίου Ερμογένη. Στο εσωτερικό του ναού συναντάμε δύο πετρόκτιστες καμάρες και λίγο πιο πέρα τον τάφο του Αγίου, στον οποίο εντός του βρίσκονται τα Ιερά Λείψανα του. Ο ναός καταστράφηκε από διάφορες επιδρομές στο νησί και τον 17^ο αιώνα οικοδομήθηκε εκ νέου από την αρχή.  Αυτός είναι και ο ναός που υπάρχει σήμερα στην περιοχή.

Η ιστορία όμως της εκκλησίας ξεκινά από τον 4ο αιώνα μ.Χ., όταν στη Σάμο θανατωνόταν διά αποκεφαλισμού ένας άγιος άνθρωπος. Η ακλόνητη και βαθιά πίστη του Αγίου Ερμογένη είχε ως αποτέλεσμα την σύλληψή του από τους ειδωλολάτρες, αφού ομολόγησε απέναντι από τον ηγεμόνα της Σάμου Σατορνίνο τα χριστιανικά του πιστεύω. Υποβλήθηκε σε πλήθος φρικτών βασανιστηρίων μέχρι θανάτου. Σύμφωνα με τη θρησκευτική μας παράδοση, πιστοί σε αυτόν Χριστιανοί πήραν το σώμα του Αγίου, το τοποθέτησαν σε κιβωτό και το έριξαν στη θάλασσα για να μην υποστεί άλλον εξευτελισμό από τα ειδωλολατρικά πλήθη.

Τα κύματα ξέβρασαν την κιβωτό με το σώμα του Αγίου Ερμογένους στα νότια παράλια της Κύπρου. Όταν την βρήκαν οι κάτοικοι του χωριού αποφάσισαν να κτίσουν τον μικρό αυτό ναό, κοντά στο σημείο όπου τον βρήκαν.

Η θρησκευτική παράδοση λέει ότι αν κάποιος ακουμπήσει στον τάφο του Αγίου Ερμογένη θεραπεύεται, γι’ αυτό και ονομάζεται Άγιος Ερμογένης ο θαυματουργός.

Ο Άγιος αυτός αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα, που δείχνει ξεκάθαρα την απέραντη αγάπη, την αφοσίωση και την πίστη προς τον Θεό. Η μνήμη του τιμάται κάθε χρόνο στις 5 Οκτωβρίου, ημέρα που εγκατέλειψε τα εγκόσμια. Πλήθος πιστοί σπεύδουν από πολλά μέρη της Κύπρου για να προσκυνήσουν τα ιερά λείψανα και την εικόνα του.